Ustawa o rewitalizacji rzeki Odry ma na celu wprowadzenie systemowych rozwiązań, które pozwolą na odbudowę zasobów przyrodniczych Odry oraz zapobieganie takim zdarzeniom, jakie miały miejsce latem 2022 roku. Modernizację istniejących obiektów hydrotechnicznych i budowę nowych, zmiany przepisów usprawniających realizację inwestycji, większe uprawnienia kontrolne dla pracowników Wód Polskich, zwiększenie sankcji z tytułu przekroczenia zapisów pozwoleń wodnoprawnych, wzrost wymiaru kar finansowych dla zanieczyszczających środowisko wodne – to tylko niektóre z kluczowych aspektów, jakie zawiera projekt procedowanej Ustawy o rewitalizacji rzeki Odry.
24 lipca na nabrzeżu przy Kapitanacie Portu odbyła się konferencja prasowa z udziałem Wojewody Zachodniopomorskiego Zbigniewa Boguckiego Prezesa Wód Polskich Krzysztofa Wosia, Dyrektor Departamentu Usług Wodnych Anny Wiśniewskiej, Dyrektor Wód Polskich RZGW w Szczecinie Marty Kobrzyńskiej-Chudzik oraz Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Marka Chabiora. Omówiono na niej rozwiązania, które zawiera specustawa odrzańska w trzech kluczowych obszarach.
Najważniejsze w tzn. ustawie odrzańskiej jest to, że są w niej regulacje na które bardzo czekaliśmy i które zdecydowanie przyczynią się do poprawy stanu zarówno ilościowego, jak i ilościowego wody w Odrze – powiedział Prezes PGW Wody Polskie, Krzysztof Woś.
Wojewoda zachodniopomorski Zbigniew Bogucki podkreślał, że wobec Odry potrzebne są działania kompleksowe - bo rzeka to nie tylko przyroda, ale także turystyka, przemysł, rolnictwo, infrastruktura, gospodarka wodna, żegluga i kilka innych obszarów.
Nasza rzeka to bogactwo przyrodnicze, ale także przemysł, rolnictwo, infrastruktura, turystyka, żegluga i wiele innych obszarów można tu wymienić – dlatego na rzekę trzeba patrzeć bardzo szeroko. Ktoś kto patrzy tylko i wyłącznie na jeden z tych elementów zawsze będzie w błędzie i zawsze będzie podejmował złe działania. Dlatego ja się bardzo cieszę, że podejmowane są działania, które mają bardzo szeroki, holistyczny zakres i obejmują całokształt rozwiązań dla gospodarki wodnej w dorzeczu Odry – powiedział Wojewoda zachodniopomorski Zbigniew Bogucki.
Odra najlepiej monitorowaną rzeką w Europie
Monitoring rzeki to ponad 30 punktów. Można powiedzieć, że teraz Odra jest najlepiej monitorowaną rzeką Europy. Ponad 50 tys. próbek zostało pobranych i przebadanych od momentu rozpoczęcia kryzysu. To trwa nieustannie i pozwala nam uważnie patrzeć na rzekę – dodał Wojewoda.
Ustawa odrzańska to także powołanie w ramach struktur Wód Polskich Inspekcji Wodnej, czyli umundurowanej służby. Pozwoli m.in. szybciej ujawniać zdarzenia mogące wywołać szkody w środowisku wodnym. Służba ta będzie posiadała wiele uprawnień kontrolnych, w tym prawo do blokowania nielegalnie wybudowanych punktów zrzutu ścieków czy nakładania mandatów za niezgodne z prawem korzystanie z wód. Kolejną kluczową kwestią jest wprowadzenie zwiększenia wymiaru kar za wykroczenia związane z gospodarką wodną, a także możliwość cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia wodnoprawnego, gdy dalsze korzystanie z wód na warunkach w pozwoleniu wodnoprawnym stwarza stan zagrażający życiu i zdrowiu ludzi lub prowadzi do poważnych szkód w środowisku.
Inspekcja wodna wychodzi naprzeciw naszym oczekiwaniom, tzn. powoduje, że będziemy mieli kompetencje co do tego, aby pobierać próbki wszędzie tam, gdzie stwierdzimy ewentualne naruszenia. Będziemy też mogli obok Inspekcji Wodnej podejmować działania operacyjne bez zbędnej zwłoki –To pozwoli nam rzeczywiście sprawnie działać w celu wykrywania wszelkiego rodzaju przestępstw, wykroczeń czy uchybień związanych z właściwym wykorzystywaniem wody - powiedział Prezes PGW Wody Polskie, Krzysztof Woś
Ustawa jest także przełomowa, jeśli chodzi o egzekwowanie wszelkiego rodzaju nieprawidłowości. Jest to bardzo szerokie spektrum narzędzi, które umożliwią efektywne działanie i dbanie o środowisko wodne. Istotną sprawą dla ochrony środowiska są kompetencje, które zostaną przyznane Wodom Polskim, dzięki czemu będzie można realnie karać podmioty nielegalnie korzystające z wód, popełniające przestępstwa przeciw środowisku wodnemu. Do tej pory tego typu przestępstwa były trudne do ukarania. Specustawa daję tą możliwość, a wysokość kar wyniesie nawet milion złotych. Mam nadzieję, że przepisy spełnią swoją rolę prewencyjną – powiedziała Anna Wiśniewska, Dyrektor Departamentu Usług Wodnych w PGW Wody Polskie.
Inwestycje mają na celu rewitalizację infrastruktury hydrotechnicznej, zwiększenie retencji wód w jeziorach oraz przywrócenie jakości Odry
W ustawie o rewitalizacji Odry znajduje się wykaz przedsięwzięć inwestycyjnych, które mają poprawić stan środowiskowy Odry oraz zapewnić zasoby wodne, którymi będziemy mogli racjonalnie gospodarować i poprawić ilość i jakość wód Odry. Ustawa reguluje kwestie związane z inwestycjami, co jest bardzo istotne w kontekście ilościowego stanu wody. Myślę tu przede wszystkim o działaniach retencyjnych. Celem tych inwestycji jest spowolnienie spływu i magazynowanie wody w taki sposób, aby w sytuacjach niżówek można było odpowiednio tą wodą odpowiednio dysponować. Niżówki i ich skutki obserwujemy od dłuższego czasu. W widoczny sposób brakuje nam też zdolności retencyjnych. Istniejące obecnie zbiorniki, które są usytuowane w górnej części dorzecza Odry są niewystarczające do tego, aby sprostać potrzebom, które są efektem zmian klimatu, jakimi się obecnie mierzymy - powiedział Prezes PGW Wody Polskie.
Dodatkowe wsparcie przewidziane jest także dla inwestycji z obszaru gospodarki wodno-ściekowej, w tym budowę lub modernizację 123 oczyszczalni ścieków. Wskazano ponadto na 259 zadań związanych z modernizacją lub budową nowej sieci kanalizacyjnej.
Ta ustawa to także kanalizacja wodno-ściekowa. Wiemy, że z jednej strony rozwój aglomeracji, z drugiej strony tak jak powiedziałem wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi, które powodują brak opadów sprawia, że ta kanalizacja staje się często niewydolna, szczególnie w okresach intensywnych opadów co prowadzi do mieszania się wód opadowych i tych podchodzących z działalności gospodarczej, przemysłowych oraz komunalnych – dodał prezes Woś.
Koszty zaplanowanych, niezbędnych inwestycji oszacowano na kwotę 370 milionów złotych zł. Finansowanie tych zadań jest zapewnione z programów unijnych (np. FEnIKS 2021-2027, RPO) oraz krajowych (NFOŚiGW, WFOŚiGW, BGK, FIZAN).
