W drugiej połowie stycznia informowaliśmy o kolejnym kroku milowym naszego projektu - wykonaniu i odbiorze systemu monitoringu ryb w przepławkach. W ramach programu LIFE+ Rega - budowa niebieskiego korytarza ekologicznego rzeki Regi i jej dopływów, współfinansowanego ze środków KE i NFOŚiGW, konieczność monitorowania skuteczności działania wykonanych przepławek jest niezbędna i została ustalona w umowie z Komisją Europejską. Jest to najważniejsze zadanie zaraz po wykonaniu robót budowlanych związanych z przepławkami i tarliskami, ponieważ sprawna rejestracja migrujących ryb potwierdza skuteczność i zasadność wydatkowania pieniędzy na cel udrożnienia korytarza zlewni Regi.
Dzisiaj, po ponad pół roku działania możemy bez cienia wątpliwości powiedzieć, że system monitoringu pracuje i daje dobre efekty. Wykonawca zamontował łącznie dwa urządzenia monitorujące na dwóch przepławkach. Są one wyposażone w systemy kamer i czujników oraz bezprzewodową łączność internetową. Dzięki temu zapis jest prowadzony przez 24 godziny na dobę, niezależnie od warunków atmosferycznych, pory dnia i poziomu wody w rzece. Pozwala to zarejestrować praktycznie każdą przepływającą przez przepławkę rybę lub inne zwierzę. Oczywiście nagrywane są także wszelkiego rodzaju inne obiekty płynące z prądem wody, jednak system rozpoznaje je i nie zlicza ich jako ryby. Dzięki temu oraz dzięki pracy osób prowadzących monitoring, wyniki obserwacji nie są zaburzane przez takie losowe zdarzenia.
W ramach umowy, Wykonawca monitoringu obowiązany jest do prowadzenia ciągłych obserwacji migracji ryb, które będą później przedstawiane w postaci rocznych raportów. Pierwszego pełnego raportu za okres całego roku spodziewamy się na początku 2023r. i będzie on obejmował bieżący rok. Do tej pory system zarejestrował wykorzystanie przepławki głównie przez pstrągi potokowe (około 80% wszystkich nagranych ryb), lipienie (około 15%) i pozostałe gatunki. Aktualnie nie zaobserwowano natężonej wędrówki ryb, nie jest to jeszcze sezon migracyjny, w którym spodziewamy się zdecydowanie większej liczby osobników.
Pracujące w trybie ciągłym kamery nagrywają obiekty przepływające przez specjalnie do tego celu stworzony korytarz z dwóch pionowych płyt. Ryby płynące przez przepławkę nie mają możliwości ominięcia go, dzięki czemu mamy pewność, że wszystkie zostaną wychwycone. System automatycznie wykrywa, że jakiś obiekt przepływa w zasięgu skanera. Nagrywany jest krótki filmik, na którym widać czy jest to ryba, inne zwierzę czy np. płynące z nurtem liście. System sam rozpoznaje i klasyfikuje to zdarzenie. Rolą specjalisty prowadzącego monitoring jest następnie określenie na podstawie nagrania gatunku ryby, jej wielkości, kierunku w którym płynie oraz innych cech charakterystycznych itp. W dłuższym okresie czasu pozwoli to uzyskać obszerną wiedzę o populacji ryb zamieszkujących Regę i jej dopływy.
Monitorowanie ryb w przepławkach nie będzie działaniem jednorazowym (jednorocznym). Chcielibyśmy aby było realizowane także w kolejnych latach, również po zakończeniu projektu LIFE. Pozwoli to uzyskać duży pakiet danych odnoszący się do kolejnych okresów migracyjnych i rozrodczych ryb dwuśrodowiskowych. Zlewnia Regi nie była do tej pory tak szczegółowo monitorowana. Mamy nadzieję że uzyskane informacje nie tylko ugruntują posiadaną już wiedzą o skuteczności działania przepławek ale również jako dane będą mogły zostać wykorzystane w badaniach naukowych oraz do planowania kolejnych zadań i działań Wód Polskich na obszarze zlewni Regi i jej dopływów.
Poniżej prezentujemy kompilację przykładowych filmów nagranych przez urządzenia monitorujące. Udało się poprzez nie uchwycić przechodzące przez przepławki pstrągi potokowe oraz lipienie a nawet bobra. Kolejne filmy będziemy starali się umieszczać na bieżąco, w miarę uzyskiwania wyników monitoringu oraz obróbki materiału.
